Ένας κλάδος που δείχνει να αντιστέκεται στην κρίση είναι το κρασί. Νέοι χώροι εστίασης (στους οποίους το επώνυμο ελληνικό κρασί συχνά πρωταγωνιστεί) ανοίγουν καθημερινά, εκατομμύρια ξένοι τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας το αναζητούν ως μέρος της ταξιδιωτικής τους εμπειρίας, ενώ στο εξωτερικό έχει εισχωρήσει σε μεγάλες και δύσκολες αγορές όπως εκείνη των ΗΠΑ.

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα είχε γίνει πραγματικότης εάν πρωταρχική μέριμνα των ελλήνων οινοπαραγωγών δεν ήταν η επίτευξη υψηλής ποιότητας. Με σημείο αναφοράς τα καλύτερα κρασιά του διεθνή αμπελώνα, οι έλληνες οινοποιοί κατόρθωσαν μέσα σε μία τριακονταετία να αλλάξουν εντελώς το πρόσωπο του ελληνικού κρασιού καθιστώντας το πρωτοπόρο ανάμεσα σε όλα τα αγροτικά προϊόντα της Ελλάδας και παράδειγμα προς μίμηση.

Η επιτυχία αυτή αντανακλάται στην κλαδική έκθεση Οινόραμα, η οποία από το 1994 συνοδεύει και βοηθά το ελληνικό κρασί να ολοκληρώσει την «αναγέννησή» του. Φέτος το Οινόραμα οργανώνεται 11 με 13 Μαρτίου στο Ζάππειο Μέγαρο και αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τον καθένα να δει από κοντά και να ζήσει την επανάσταση του ελληνικού κρασιού, με τη Δευτέρα αφιερωμένα αποκλειστικά στους επαγγελματίες.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως για τρεις ημέρες ολόκληρος ο ελληνικός αμπελώνας μετακομίζει στο κέντρο της Αθήνας προσφέροντας ένα θέαμα πραγματικά εντυπωσιακό. Εκατοντάδες οινοποιεία, ακόμα και από τα πιο απόμακρα σημεία της χώρας, παρουσιάζουν στο οινόφιλο κοινό χιλιάδες κρασιά σε μία εκδήλωση η οποία, παρά το διονυσιακό της χαρακτήρα, διατηρεί ένα ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο γευσιγνωσίας και όχι άκρατης κατανάλωσης.

Οι επισκέπτες της έκθεσης προμηθεύονται στην είσοδο ένα αναμνηστικό ποτήρι γευσιγνωσίας για να δοκιμάσουν όσα κρασιά θέλουν και μπορούν. Οι οργανωτές προτρέπουν τους οινόφιλους καταναλωτές να ακολουθήσουν το παράδειγμα των επαγγελματιών, δηλαδή να μην καταπίνουν τα κρασιά που δοκιμάζουν αλλά να κάνουν χρήση των ειδικών «πτυελοδοχείων» της έκθεσης. Με τον τρόπο αυτό μπορεί κανείς να εκτιμήσει και να αξιολογήσει πολλά κρασιά δίχως να αισθανθεί κάποια αδιαθεσία.

Ανάμεσα στις πολλές καινοτομίες της έκθεσης, ξεχωρίζουν φέτος η αίθουσα των «Οινικών Αποκαλύψεων», αφιερωμένη σε κρασιά από πολύ μικρά και άγνωστα οινοποιεία και σε κρασιά ελάχιστης οινολογικής παρέμβασης, η «Πλατεία Γευσιγνωσίας» όπου παρουσιάζονται τα πιο αντιπροσωπευτικά κρασιά του ελληνικού αμπελώνα με σύστημα αυτοεξυπηρέτησης («self-pour») και ένα μπαρ με φρέσκα στρείδια Ατλαντικού και σάντουιτς με εξαιρετικά τυριά και αλλαντικά για όσους χρειάζονται μία στάση-φαγητό. Για τους ξένους επισκέπτες, που αναμένονται πολλοί, το Οινόραμα εγκαινιάζει δωρεάν ξεναγήσεις της έκθεσης στα αγγλικά με ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τον ελληνικό αμπελώνα και είναι σε θέση να τον παρουσιάσουν με τρόπο συναρπαστικό και διασκεδαστικό.

Όπως τα τελευταία δύο χρόνια, το Οινόραμα συνοδεύεται από την εβδομάδα κρασιού «Athens Wine Week» που φέτος έπεται της έκθεσης, Δευτέρα 13/03 με Κυριακή 19/03. Κατά τη διάρκεια της Athens Wine Week θα οργανωθούν ειδικές εκδηλώσεις για το κρασί (γευσιγνωσίες, master classes, οινικά δείπνα κ.ά.), σε διάφορα σημεία της πόλης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι δράσεις «Μαγειρεύοντας για το κρασί» και «Athens Wine Week Flights», σε συνεργασία με εστιατόρια και wine bar αντίστοιχα, όπου οι μεν και οι δε θα προτείνουν στους καταναλωτές ειδικά σχεδιασμένα μενού σε προνομιακές τιμές.

Η είσοδος στο Οινόραμα κοστίζει 10 ευρώ. Περισσότερες πληροφορίες για το Οινόραμα θα βρείτε στην ιστοσελίδα της έκθεσης www.oenorama.com.

Αν προσέξατε, θα διαπιστώσατε ότι υπάρχει κενός χώρος σε όλα τα είδη κουτιών-συσκευασιών, από τις κονσέρβες μέχρι τις σακούλες με κατεψυγμένα λαχανικά. Σε όλες τις περιπτώσεις γίνεται για τον ίδιο λόγο. Αφήνουμε ένα μικρό χώρο κενό γιατί στα τρόφιμα που εκτίθενται στις μεταβολές της πίεσης και της θερμοκρασίας υπάρχει ενδεχόμενο συστολής-διαστολής.

Σε ένα μπουκάλι κρασί, ο χώρος που είναι κενός ανάμεσα στο πάνω μέρος του κρασιού και το κάτω μέρος του κλεισίματος (φελλού ή βιδωτού πώματος), ονομάζεται “ullage” (ελλιπές φορτίο-κενό). Το πόσο κρασί μπαίνει στο μπουκάλι είναι το “επίπεδο γεμίσματος”. Οι λάτρεις του κρασιού δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο “ullage” των παλαιότερων κρασιών, γιατί όσο περνάει ο καιρός το επίπεδο πλήρωσης της φιάλης αυξάνεται με σταθερό ρυθμό.

Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος πάει να σας πλασάρει μια φιάλη κρασιού 60 ετών και δείτε ότι είναι γεμάτο κανονικά, λες και μόλις βγήκε από την εμφιάλωση , τότε πρέπει να υποπτευτείτε. Ομοίως, ένα κρασί 10 χρόνων, που το περιεχόμενο του έχει πέσει κάτω από τον ώμο της φιάλης, πιθανότατα έχει εκτεθεί σε δυνητικά επιβλαβή επίπεδα θερμότητας ή οξυγόνου.

Κατά την εμφιάλωση του κρασιού, υπάρχουν μαθηματικοί υπολογισμοί που ρυθμίζουν πόσο κενό να αφήσουμε σε κάθε φιάλη.

Σύμφωνα με τον νόμο, μια standard φιάλη κρασιού πρέπει να έχει μέσα 750ml υγρού. Όμως μεγάλο ρόλο παίζουν τα διαφορετικού μεγέθους και σχήματος μπουκάλια και πώματα καθώς και οι θερμοκρασίες του περιβάλλοντα χώρου. Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι η φυσική. Ο όγκος του οίνου σε θερμοκρασία δωματίου είναι διαφορετικός από τον όγκο του οίνου που είναι φορτωμένος σε ένα φορτηγό που στέκεται όλη τη μέρα στον ήλιο. Σε αυτή την περίπτωση το κρασί κάνει διαστολή. Και επειδή τα κρασιά συνήθως εμφιαλώνονται σε θερμοκρασία δωματίου, τα επίπεδα πλήρωσης ρυθμίζονται για να αντισταθμίσουν αυτές τις διαφορές.

Γι΄ αυτό υπάρχει κενός χώρος σε κάθε φιάλη. Επειδή το κρασί όπως και κάθε άλλο εμπορεύσιμο τρόφιμο εκτίθεται συχνά σε μεταβολές θερμοκρασίας.

ΜΕΓΑΛΟ ΧΡΥΣΟ

1 Grande Reserve Νάουσσα Μπουτάρη 2011 Ι. Μπουτάρης & Υιός Οινοποιητική Α.Ε.Π.Ο.Π. Νάουσα Ερυθρός Ελλάδα

2 Ράμνιστα 2013 Κυρ Γιάννη Α.Ε.Π.Ο.Π. Νάουσα Ερυθρός Ελλάδα

3 Sole Βιδιανό – Ασύρτικο 2016 Κτήμα Βιβλία Χώρα Α.Ε.Ποικιλιακός Οίνος Λευκός Ελλάδα

4 White Chateau 2015 Κτήμα Πόρτο Καρράς Π.Γ.Ε. Σιθωνία Λευκός Ελλάδα

Στο Χημείο-Οινολογικό εργαστήριο ENOLOGY LAB διενεργούνται όλες οι απαραίτητες οινολογικές αναλύσεις σε γλεύκη (μούστους) και οίνους (κρασί).

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

• • Προσδιορισμός σακχάρων
  • Ειδικό βάρος
  • Αλκοολικός τίτλος
  • Διορθωμένη πτητική οξύτητα
  • Ολική οξύτητα
  • Ολικό θειώδες
  • Ελεύθερο θειώδες
  • pH (Ενεργός οξύτητα)
  • Ανάγοντα σάκχαρα
  • Μηλικό οξύ
  • Κάλιο
  • Σίδηρος 
  • Χαλκός

• • Α- αμινικού αζώτου

• • Προσδιορισμός βέλτιστης τεχνολογικής ωριμότητας

• Έλεγχοι μελλοντικών θολωμάτων 
• Οξειδωτικός έλεγχος 
• Έλεγχος πρωτεϊνικής σταθερότητας 
• Έλεγχος τρυγικής σταθερότητας 
• Έλεγχος χρωματικής σταθερότητας 
• Αναλύσεις προσδιορισμού Υπολειμμάτων Φυτοφαρμάκων σε οίνο (376 δραστικές ουσίες)
• Προσδιορισμός βαρέων μετάλλων σε οίνο (Pb, Cd, Cr, Ni, Co, Αs, Hg)
• Ανάλυση για ωχρατοξίνη (Ochratoxin A) – Μέθοδος UPLC-MS-MS

Δείτε τα διαθέσιμα πακέτα χημικων αναλύσεων για κρασί και μούστο

Κρασί: η λέξη “κρασί” αντικατέστησε τη αρχική  λέξη “οίνος” . Η λέξη κατάγεται, με μεσολάβηση των τύπων κρασίν < κρασίον, από τη λέξη κράσις (ανάμειξη), που με τη σειρά της είναι παράγωγο του ελληνικού θέματος κρα (<ρήμα κεράννυμι= αναμειγνύω και το ουσιαστικό κρατήρ= σκεύος ανάμειξης οίνου με νερό).

Η ετυμολογία της λέξης αντανακλά τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να πίνουν το κρασί τους ανακατεμένο με νερό, σε σκεύη που ονομάστηκαν «κρατήρες». Το νερωμένο κρασί ονομάζονταν  «κεκραμένος οίνος» ενώ το ανέρωτο «άκρατος».

Το να πίνει κάποιος κρασί που δεν είχε αναμειχθεί με νερό (“άκρατος οίνος”) θεωρούνταν βαρβαρότητα και συνηθιζόταν μόνο από αρρώστους ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών ως τονωτικό. Αναφέρεται μάλιστα ότι κάποιος νομοθέτης το είχε απαγορεύσει επί ποινή θανάτου.

Ρακί ή Ρακή ή Τσικουδιά: η ονομασία ρακή είναι το απόσταγμα που παράγεται από  ρώγες σταφυλιών (στεμφύλων). Στα αρχαία ελληνικά η ρώγα λεγόταν ραξ (ή ιωνικά ρωξ). Η ρακή λέγεται και τσικουδιά, επειδή τα στέμφυλα στην Κρήτη λέγονται και τσίκουδα. Η λέξη τσίκουδα είναι παραλλαγή της λέξης κούκουδα που σημαίνει κουκούτσια.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδος τα στέμφυλα ονομάζονται και τσίπουρα οπότε εκεί η ρακή λέγεται και τσίπουρο.  Άλλοι υποστηρίζουν πως  η λέξη έχει τουρκική προέλευση από την λέξη raki <αραβικά araq, που ήταν είδος γλυκού χυμού της Μέσης Ανατολής φτιαγμένου από σπόρους σιταριού και ρυζιού.

Ούζο: η ονομασία ούζο, σύμφωνα με ορισμένους, προέρχεται από την τουρκική λέξη üzüm, που σημαίνει “τσαμπί σταφύλι” και “αφέψημα από σταφίδες”. Κατ’  άλλους  από το γεγονός ότι  μια εταιρία εξήγαγε το ποτό αυτό στη Μασσαλία και στα κιβώτια της εξαγώγιμης παρτίδας αναγραφόταν η φράση “uso Massalia”= δηλαδή “προς χρήση στη Μασσαλία». Στη συνέχεια έφυγε η λέξη “Μασσαλία” και έμεινε η λέξη uso. Πιο πιθανό είναι, βέβαια, το ούζο να έχει τη ρίζα του στην αρχαιοελληνική λέξη «όζω»= μυρίζω λόγω του πολύ δυνατού  αρώματος του.

Σούμα: από το λατινικό summa (άθροισμα) εννοούμε όλο το απόσταγμα που προκύπτει αθροιστικά, σαν σύνολο, κατά την πρώτη απόσταξη της ρακής.

Ρετσίνα: προέρχεται  από την λέξη «ρητίνη», καθώς η ρετσίνα είναι το κρασί που παράγεται μόνο στην Ελλάδα  με  την προσθήκη της φυτικής ρητίνης πεύκου κατά την έναρξη της αλκοολικής ζύμωσης.

Μπίρα: ένα από τα πιο  κοινά αλκοολούχα ποτά. Η ελληνική λέξη για το εν λόγω ποτό είναι  «ζύθος», που αναφέρονταν σε  ποτό φτιαγμένο  από το Αιγυπτιακό κριθάρι. Η ρίζα της λέξης είναι το ρήμα  «ζέω» που σημαίνει «βράζω», αναφερόμενο προφανώς στον τρόπο κατασκευής του ποτού. Το λατινογενές «μπίρα» προέρχεται από την ιταλική λέξη «birra» που με την σειρά της έχει τις ρίζες της στο λατινικό «biber /bibere»= ποτό /πίνω. Άρα η ορθή ορθογραφία της λέξης είναι «μπίρα» και όχι «μπύρα».

Μπράντυ: το μπράντυ ή μπράντι είναι οινοπνευματώδες ποτό το οποίο προέρχεται από την απόσταξη κρασιού και άλλα ζυμωμένα φρούτα. Η λέξη προέρχεται από την ολλανδική λέξη brandewijn, η οποία σημαίνει «καμένο κρασί» ή «κρασί που καίει» αναφερόμενο στην θερμότητα που απαιτείται για την απόσταξη του.  Στην πόλη  Cognac στη Γαλλία παράγεται το διάσημο κονιάκ  ένα μπράντι που δημιουργείται με διπλή απόσταξη κρασιού και στη συνέχεια παλαιώνει σε δρύινα βαρέλια.

Σαμπάνια: το αφρώδες κρασί  πήρε το όνομα του από την  Champagne(Καμπανία), επαρχία  της  βορειοανατολικής Γαλλίας, όπου  παρασκευάστηκε για πρώτη φορά.

Ουίσκι: η ονομασία  ετυμολογείται από την  κελτική λέξη  «Uisge Beathe» η οποία σημαίνει νερό της ζωής και αρχικά αναφερόταν σε όλα τα προϊόντα απόσταξης τα οποία χρησιμοποιούνταν για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Βότκα: το ποτό ήταν ήδη γνωστό στη Ρωσία από τις αρχές του 16ου αιώνα, αφού η λέξη βότκα  σήμαινε νεράκι (voda στα ρωσικά και wódka  στα πολωνικά). Αυτό μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει ως αποτύπωση της ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται στην παραγωγή της βότκας,

Ρούμι: η προέλευση της λέξης «ρούμι» είναι συγκεχυμένη. Πιθανότερα έχει την ρίζα «rum» που προκύπτει από τη λέξη «rumbullion» -της αγγλικής αργκό του 17ου αιώνα- και σήμαινε «οχλαγωγία, χαρά και διασκέδαση».

Βερμούτ: προέρχεται από την γερμανική λέξη wormut (γαλλικά  Vermouth) που αναφέρεται στο φυτό  άψινθος, που χαρακτηρίζεται από την πικρή του γεύση και υπονοεί την προσθήκη του στο σχηματισμό του ποτού.

Λικέρ: από  την γαλλική λέξη  liqueur  η οποία προέρχεται από το λατινικό απαρέμφατο  «liquifacere» που σημαίνει διαλύω και αναφέρεται στην διάλυση των αρωμάτων και των γεύσεων στο οινόπνευμα. Στη Ρόδο μάλιστα φτιάχνονταν  παλιότερα  το  Sette Herbe, ένα σκουροπράσινο χωνευτικό λικέρ από 7 βότανα που  έφτιαχναν οι Φραγκισκανοί  μοναχοί στη Μονή της  Φιλέρημου. Τα βότανα τα μάζευαν από τον λόφο της Φιλέρημου  και είναι γνωστά μόνον τα τέσσερα: το φασκόμηλο, η ρίγανη, το θυμάρι και η αψιθιά.

Τζίν: προήλθε από ένα απόσταγμα με βάση τον κέδρο που κυκλοφορούσε το 14ο αιώνα στη Φλάνδρα και λέγεται ότι είχε προστατευτικές ιδιότητες ενάντια στην πανούκλα. Ο κόσμος όχι απλώς έπινε το ποτό, αλλά φορούσε και μάσκες με καρπούς κέδρου ως προστασία. Οι Δανοί και οι Φλαμανδοί ονόμασαν το καινούριο ποτό Jenever (από το όνομα του κέδρου), από όπου προήλθε και η αγγλική ονομασία του τζιν.

Επιμέλεια  Αλέξανδρος Ν. Κατσαράς
Φιλόλογος

Το διαβάσαμε εδώ

Το κρασί τυχαίνει να είναι αρκετά καλό για εμάς και πέρα από την ανακούφιση του στρες, οι ερευνητές έχουν συνδέσει αυτό το αρχαίο ποτό με πολλά οφέλη, από την πρόληψη του καρκίνου, την βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος, την καρδιαγγειακή υγεία, την αντιγήρανση, ακόμη και την απώλεια βάρους.

Λοιπόν, μην το χρησιμοποιήσετε ως δικαιολογία για να το παρακάνετε με το ποτό, εδώ μιλάμε για ένα ποτήρι την ημέρα! Ακολουθώντας κάποιος τον λάθος δρόμο, μπορεί να μετατρέψει γρήγορα τα οφέλη του κρασιού σε κινδύνους.

Εδώ είναι έξι λόγοι για να απολαύσετε ένα ποτήρι κόκκινο κρασί:

Το κρασί σχετίζεται με πολλές στιγμές της ζωής μας. Συνοδεύει όμορφα το φαγητό μας και είναι συνδεδεμένο με την κοινωνική μας ζωή. Οίνος ευφραίνει καρδία; Υπάρχουν κλινικές μελέτες που δείχνουν ότι η λογική κατανάλωση κρασιού έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία μας, ειδικά όταν αυτό αποτελεί μέρος μιας διατροφής στα πρότυπα της μεσογειακής.

Οι διαθέσιμες μελέτες δείχνουν ότι η μέτρια κατανάλωση κρασιού μπορεί να ωφελήσει το καρδιαγγειακό μας σύστημα. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που καταναλώνουν 2-7 ποτήρια κρασί την εβδομάδα έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη. Μια μεγάλη μελέτη που έγινε από το Πανεπιστήμιο Λογιόλα των ΗΠΑ έδειξε ότι η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού μειώνει πιθανώς τον κίνδυνο εκδήλωσης άνοιας.

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως είναι ότι η δράση του αλκοόλ στον οργανισμό μας είναι δοσοεξαρτώμενη. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι τα άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο διατρέχουν μικρότερους κινδύνους από εκείνους που απέχουν αλλά και από αυτούς που πίνουν πολύ.
Οι διεθνείς οργανισμοί συστήνουν η κατανάλωση αλκοόλ να μην ξεπερνά τη μία μερίδα αλκοόλ ημερησίως για τις γυναίκες και τις δύο μερίδες αλκοόλ για τους άνδρες. Όταν μιλάμε για μερίδα εννοούμε την ποσότητα ποτού που περιέχει 14 γραμμάρια αλκοόλης, π.χ.:
– 150 ml ξηρού κρασιού
– 350 ml μπύρας
– 45 ml ποτό απόσταξης 40% π.χ. βότκα, ουίσκι κ.τ.λ.

Βέβαια, πολλή προσοχή θα πρέπει να δοθεί από άτομα με προβλήματα υγείας.
Όσον αφορά τις θερμίδες, η ενέργεια που μας δίνει ένα ποτήρι κρασί εξαρτάται από την περιεκτικότητα του σε αλκοόλ και από το αν περιέχει ζάχαρη. Ένα ποτήρι κρασί μπορεί να αποδίδει από 100 έως 300 θερμίδες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα γραμμάριο αλκοόλης αποδίδει 7 θερμίδες, όταν 1 γραμμάριο λίπους αποδίδει 9 θερμίδες, ενώ 1 γραμμάριο πρωτεΐνης ή υδατανθράκων μας δίνει 4 θερμίδες. Αυτό σημαίνει ότι ένα γλυκό κρασί μπορεί να περιέχει λιγότερες θερμίδες από ότι ένα ξηρό κρασί.

Πηγή: Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας

Παραφράζοντας το πασίγνωστο δημοτικό γαμήλιο άσμα «Σήμερα γάμος γίνεται», μήνας που είναι, μπαίνουμε μες στ` αμπέλι …σαν νοικοκυραίοι να τρυγήσουμε όχι μόνο το γλυκό σταφύλι, αλλά και τα έθιμα, τις δοξασίες, τις παροιμίες, τα παραδοσιακά τραγούδια, ακόμα και την ιστορία του, να πειράξουμε ο ένας τον άλλο, πάντα με καλή πρόθεση, να χορέψουμε τους κυκλωτικούς χορούς, γιατί, όπως έλεγαν και οι παλιότεροι, ο τρύγος (η συλλογή των σταφυλιών), ο θέρος (ο θερισμός) και η σπορά δεν περιμένουν…

Ένα πανηγύρι ήταν οι μέρες του τρύγου ή του τρυγητού, στα παλιά τα χρόνια (όχι και πολύ παλιά), που κρατούσε μέχρι το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι (ληνό) με τα πόδια και το βράσιμο (αλκοολική ζύμωση) του μούστου, με φαγοπότι, παινέματα κι ευχές για …καλά κρασιά. Ο ποιητής του χωριού και της στάνης Κώστας Κρυστάλλης (1868-1894), δίνει μια ωραία περιγραφή αυτής της διαδικασίας στο ποίημά του, «Ο Τρύγος»: Έτσι οι κοπέλες του χωριού πετιούνται απ` τα σπίτια / Κ` εις κάμπους κ` εις βουνά σκορπούν, κι όπ` είναι αμπέλια τρέχουν / Με τα καλάθια τα πλεχτά και με τα βατοκόπια / Και με τραγούδια, με χαρές, όταν αρχίζει ο τρύγος.

Τα γραφόμενα για το αμπέλι και το κρασί(1) είναι τόσα πολλά, «όσες και οι ρώγες των σταφυλιών στ` αμπέλι», έλεγαν οι χωρατατζήδες και οι θυμόσοφοι γέροντες·
«Βάζω νερό στο κρασί μου»,
«Δεν μιλάει αυτός, μιλάει το κρασί»,
«Σαν το παλιό καλό κρασί»,
«Ήπια κρασί μ` αυτόν τον άνθρωπο», για να τονίσουν την πολύ στενή φιλία,
«Ήταν στραβό τ` αμπέλι, το `φαγε κι ο γάιδαρος»,
«Βάζε στο κρασί νερό, τους μήνες που δεν έχει ρο»,
«θέλει ξύλο το κρασί και το βαρέλι γνώση» κι άλλα.

Το κρασί αγαπήθηκε πολύ απ` τον άνθρωπο, εξυμνήθηκε, «θεοποιήθηκε», έγινε το σύμβολο της λεβεντιάς και της ρώμης, αλλά και καταφυγή στη θλίψη, στενοχώρια, κακοκεφιά, στη μεγάλη χαρά.

Ως ένα από τα βασικά συστατικά της ανθρώπινης κοινωνικής λειτουργίας, το κρασί συνδέθηκε και με τη ζωή και με τον θάνατο. Πάλι ο Κρυστάλλης στο «Τραγούδι του Τρυγητού», γράφει: Το λέει η Γκόλφω η όμορφη, το λέει με το τραγούδι: /Αμπέλι μου πλατύφυλλο και καλοκλαδεμένο / δέσε σταφύλια κόκκινα, να μπω να σε τρυγήσω / να κάνω αθάνατο κρασί, μοσχοβολιά γεμάτο / να γύρει απ` τη μακρινή την ξενιτιά ο καλός μου / Να κατεβώ μες στην αυλή, να πιάσω τ` άλογό του, / να τον φιλήσω αγκαλιαστά στα μάτια και στο στόμα, / να τον κεράσω αμπέλι μου, τ` αθάνατο κρασί σου, / της ξενιτιάς τα βάσανα να παν, να τα ξεχάσει.

   Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης εξύμνησε τις χάρες που έχει το καλό κρασί: Πιε Φλώρο μου ακόμα μια φορά / αυτό το καιροπάτι(2) / να ανασταίνονται οι νεκροί / αν έπιναν κομμάτι, ενώ ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «θεσπέσιον νέκταρ που πίνουν οι Ολύμπιοι θεοί το καλούμενον και Αλυπιακόν επειδή καταργεί όλας τας λύπας».

Στο δημοτικό τραγούδι η παρουσία του αμπελιού και του τρύγου είναι έντονη: Μπαίνω μες στ` αμπέλι σα νοικοκυρά / Να κι ο νοικοκύρης πούρχεται μετά. / Έλα νοικοκύρη να τρυγήσουμε…

Τα τραγούδια του κρασιού και του κεφιού, τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα στις ταβέρνες απ` τους τροβαδούρους: Πίνε πάντα κρασί κι όχι άλλο πιοτό / για να φτάσεις και συ μέχρι τα εκατό, τονίζοντας τις θαυματουργές ιδιότητες των πολυφαινολών που περιέχει.

Η ηλικία του σταφυλιού έχει την ηλικία του προϊστορικού ανθρώπου, κι αυτό το επιβεβαιώνουν τα ευρήματα (σταφυλόσπορα), σε σπήλαια και σε ταφές. Λένε, πως η πατρίδα του σταφυλιού είναι η περιοχή του Καυκάσου κι από `κει διαδόθηκε στη Μεσοποταμία (περιοχή του ποταμού Ευφράτη), Φοινίκη, Μ. Ασία, Αίγυπτο, Μινωική Κρήτη, Ν. Ελλάδα, Θράκη, Ν. Ιταλία.

Οι πρώτοι αμπελουργοί κατοικούσαν στην Αν. Μακεδονία, στην περιοχή των Φιλίππων και της Δράμας, ενώ ο πρώτος οινοποιός ήταν ο Μάρωνας, τον οποίο τιμούσαν στη Μαρώνεια της Θράκης. Ο Όμηρος κι ο Ησίοδος ονοματίζουν τα καλύτερα αμπέλια – κρασιά κι αναφέρουν περιοχές: Θράκη η πολύοινος, Ιστιαία (πολυστάφυλος), Επίδαυρος (αμπελότοπος), ενώ το κρασί το λένε οίνη, οινόη, οινιάδα.

Ο Στάφυλος στη Μυθολογία, βοσκός του βασιλιά της Αιτωλίας Οινέα, ήταν αυτός που βρήκε την αρχή του νήματος… Ενώ βοσκούσε τα κατσίκια του, παρατήρησε πως μία κατσίκα έτρωγε μόνο τους καρπούς ενός άγνωστου φυτού και …τρελαινόταν ή κατ` άλλους πάχαινε επικίνδυνα. Έφερε τον καρπό στο βασιλιά του, εκείνος τον έστιψε στην παλάμη του, δοκίμασε τον χυμό κι από τότε, οι λέξεις σταφύλι και οίνος «θεοποιήθηκαν».

Ο Διόνυσος ή Βάκχος, θεός του αμπελιού, του οίνου, ευωχίας, έκστασης μανίας, πολυταξιδεμένος, πρόσφερε στους φίλους του οίνο για να τους ευχαριστήσει, ενώ τους εχθρούς του, τους έκανε μανιακούς.

Ο Όμηρος στην «Ιλιάδα», λέει: Χαρείτε πρώτα / το φαγητό και το πιοτό· δύναμη κι ανδρεία δίνουν (1.705) και στην «Οδύσσεια» λέει ο Οδυσσέας: «Μ` έβαλε τότε σε σχεδία ξυλόδετη (η Καλυψώ), άφθονα τρόφιμα μου δίνει και γλυκό κρασί (Η. 264), και λίγο παρακάτω: «Δεν λέω, εύφορη είναι των Κυκλώπων μας η γη, βγάζει κρασί από μεγάλες αμπελίσιες ρώγες / όμως αυτό είναι απόσταγμα, από αμβροσία και νέκταρ», επαινώντας το δικό του, που το πήρε απ` τη Μαρώνεια.

Ο Ευριπίδης στις «Βάκχες» κι ο Αριστοφάνης στους «Βατράχους» ανεβάζουν το Διόνυσο με τις εξαλλοσύνες του στην κορυφή, αλλά και τον κατεβάζουν στον Άδη, παραδοξοντυμένο, να κάνει τον Κριτή.

Η Γένεση στην Π. Διαθήκη αναφέρει πως το πρώτο φυτό που φύτεψε μετά τον κατακλυσμό ο Νώε ήταν η Άμπελος.

Πάντως, από όπου κι αν προέρχεται η λέξη, από τον Οινέα ή από Αχαϊκό Βίνος (αγαπητός), και όπως κι αν τον ονόμασαν πολλοί, ο Αριστοφάνης «Γάλα της Αφροδίτης», ή ο Άνθιμος Γαζής «Γάλα των γερόντων», το κρασί, ασκεί και θα ασκεί στους αιώνες μια παράξενη, αρχέγονη, μυστηριακή και «θεόπνευστη» έλξη και γοητεία.





(1) Κρασί = κράσις (ανάμιξη οίνου με νερό)
(2) Καιροπάτι = πατατράβα


Του Τάσου Πουλτσάκη
νευρολόγου – ψυχιάτρου
eleftheria.gr