Στις 24 Νοεμβρίου 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση C/2023/1190, σχετικά με την ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων για την επισήμανση των οίνων που θεσπίστηκαν με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2117 όσον αφορά την επισήμανση με κατάλογο των συστατικών και διατροφική δήλωση στα αμπελοοινικά προϊόντα.
Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιέχει 40 ερωταπαντήσεις με σημαντικές πληροφορίες με σκοπό να βοηθήσει τις εθνικές αρχές και τις επιχειρήσεις στην εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας της ΕΕ.
Ποιους οίνους αφορά;
Κατά γενικό κανόνα, αυτές οι νέες υποχρεωτικές ενδείξεις πρέπει να εφαρμόζονται στους οίνους που διατίθενται στην αγορά
από την αντίστοιχη ημερομηνία εφαρμογής που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/2117, δηλαδή από την 8η Δεκεμβρίου 2023. Ωστόσο, οι οίνοι που «παρήχθησαν» πριν από την εν λόγω ημερομηνία μπορούν να εξακολουθήσουν να διατίθενται στην αγορά σύμφωνα με τις απαιτήσεις επισήμανσης που ίσχυαν πριν από την 8η Δεκεμβρίου 2023, έως ότου εξαντληθούν τα αποθέματα.
Eνα αμπελοοινικό προϊόν θεωρείται «παραχθέν» όταν επιτυγχάνονται τα χαρακτηριστικά και οι απαιτήσεις που ορίζονται στο παράρτημα VII μέρος ΙΙ του κανονισμού ΚΟΑ (ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1308/2013) για τη σχετική κατηγορία οίνου, μεταξύ άλλων, μέσω της εφαρμογής εγκεκριμένων οινολογικών πρακτικών με βάση τους κανόνες που ορίζονται στο άρθρο 80 και στο παράρτημα VIII του εν λόγω κανονισμού, κατά περίπτωση.
Οι κατηγορίες αμπελοοινικών προϊόντων είναι (1) Οίνος, (2) Νεαρός οίνος που βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση ζύμωσης, (3) Οίνος λικέρ, (4) Αφρώδης οίνος, (5) Αφρώδης οίνος ποιότητας, (6) Αφρώδης οίνος ποιότητας αρωματικού τύπου, (7) Αεριούχος αφρώδης οίνος, (8) Ημιαφρώδης οίνος, (9) Αεριούχος ημιαφρώδης οίνος, (10) Γλεύκος σταφυλιών, (11) Γλεύκος σταφυλιών που έχει υποστεί μερική ζύμωση, (12) Γλεύκος σταφυλιών από λιαστά σταφύλια που έχει υποστεί μερική ζύμωση, (13) Συμπυκνωμένο γλεύκος σταφυλιών, (14) Διορθωμένο συμπυκνωμένο γλεύκος σταφυλιών, (15) Οίνος από λιαστά σταφύλια, (16) Οίνος από υπερώριμα σταφύλια, (17) Ξίδι από οίνο.
Για παράδειγμα, ως «οίνος» (κατηγορία 1) νοείται το προϊόν που παράγεται αποκλειστικά με πλήρη ή μερική αλκοολική ζύμωση νωπών σταφυλιών, είτε αυτά έχουν υποστεί έκθλιψη είτε όχι, ή γλεύκους σταφυλιών. Επιπλέον, ο οίνος πρέπει να έχει επιτύχει τον αλκοολικό τίτλο και την οξύτητα που απαιτούνται, όπως καθορίζονται στο παράρτημα VII μέρος II σημείο 1) του
κανονισμού ΚΟΑ.
Μετά την παραγωγή, σύμφωνα με το άρθρο 80 του κανονισμού ΚΟΑ, μπορούν να εφαρμόζονται άλλες οινολογικές πρακτικές, με σκοπό την καλή συντήρηση ή τον εξευγενισμό ενός αμπελοοινικού προϊόντος.
Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/934 (5) προβλέπει την ίδια σύνδεση με την παραγωγή και διατήρηση στο άρθρο 1 (πεδίο εφαρμογής) και το άρθρο 3 (εγκεκριμένες οινολογικές πρακτικές).
Τι συμβαίνει στην περίπτωση των αφρωδων οίνων
Στην περίπτωση του «αφρώδους οίνου» (κατηγορία 4), όταν παράγεται με δεύτερη αλκοολική ζύμωση, μπορεί να θεωρηθεί
«παραχθείς» μόνο μετά την πραγματοποίηση της δεύτερης ζύμωσης και όταν το προϊόν έχει επιτύχει τον αλκοολικό τίτλο και τις συνθήκες υπερπίεσης που καθορίζονται στο παράρτημα VII μέρος II του κανονισμού ΚΟΑ. Η απλή οινοποίηση των οίνων
βάσης ή η παρασκευή του «cuvée» πριν από την 8η Δεκεμβρίου 2023 δεν δικαιολογεί εξαίρεση από τη διατροφική επισήμανση.
Πρέπει να αναγράφονται μόνο αλλεργιογόνα πρόσθετα και βοηθητικά μέσα επεξεργασίας στον κατάλογο των συστατικών;
Τα πρόσθετα τροφίμων θεωρούνται συστατικό σύμφωνα με τον γενικό ορισμό του «συστατικού», όπως προβλέπεται στον κανονισμό FIC [άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο στ)] και, ως εκ τούτου, όλα τα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή οίνου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του καταλόγου των συστατικών.
Σύμφωνα με το άρθρο 20 στοιχείο β) του κανονισμού FIC, τα πρόσθετα και τα ένζυμα τροφίμων που χρησιμοποιούνται ως τεχνολογικά βοηθήματα [βοηθητικά μέσα επεξεργασίας] δεν απαιτείται να περιλαμβάνονται στον κατάλογο των συστατικών.
Ωστόσο, το άρθρο 9 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του ίδιου κανονισμού προβλέπει την υποχρεωτική αναγραφή κάθε συστατικού ή τεχνολογικού βοηθήματος [βοηθητικού μέσου επεξεργασίας] που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή του προϊόντος και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν, ακόμη και σε τροποποιημένη μορφή.
Όλα τα πρόσθετα και τα βοηθητικά μέσα επεξεργασίας που επιτρέπονται στην παραγωγή οίνου στην ΕΕ καθορίζονται στο
παράρτημα I μέρος Α πίνακας 2 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/934.
Εκφραση & παρουσίαση διατροφικής δήλωσης
Εάν το επιτρέπει ο χώρος, η διατροφική δήλωση πρέπει να παρουσιάζεται σε μορφή πίνακα με τους αριθμούς σε αντιστοίχιση.
Όταν ο χώρος δεν επιτρέπει την παρουσίαση σε πίνακα, μπορεί να χρησιμοποιείται γραμμική μορφή. Όταν η διατροφική δήλωση παρέχεται με ηλεκτρονικά μέσα, η διατροφική δήλωση θα πρέπει να παρουσιάζεται πάντα σε μορφή πίνακα με τους αριθμούς σε αντιστοίχιση, καθώς δεν ισχύουν περιορισμοί χώρου.
Η σειρά παρουσίασης των διαφόρων στοιχείων της διατροφικής δήλωσης ορίζεται στο παράρτημα XV του κανονισμού FIC.
Εφόσον η ενεργειακή αξία ή η ποσότητα των θρεπτικών ουσιών είναι αμελητέα, οι πληροφορίες για τα στοιχεία αυτά μπορούν να αντικαθίστανται από δήλωση όπως «Περιέχει αμελητέες ποσότητες των …» η οποία επισημαίνεται σε σημείο πολύ κοντά στη διατροφική δήλωση. Διαφορετικά, όλα τα υποχρεωτικά στοιχεία πρέπει να αναγράφονται με τη σειρά που ορίζεται στο άρθρο 34 του κανονισμού FIC, ακόμη και όταν το περιεχόμενό τους αντιστοιχεί σε μηδενικές τιμές.
Όσον αφορά την επισήμανση των τιμών της διατροφικής δήλωσης, οι τιμές είναι μέσες τιμές, με βάση:
α) την ανάλυση του τροφίμου από τον παρασκευαστή·
β) τις γνωστές ή τις πραγματικές μέσες τιμές των συστατικών που
χρησιμοποιήθηκαν· ή
γ) γενικώς καθορισμένα και αποδεκτά δεδομένα.
Οι τιμές της ενεργειακής και της διατροφικής αξίας πρέπει να αναγράφονται ανά 100 g ή ανά 100 ml (άρθρο 32 παράγραφος 2 του κανονισμού FIC)
Ηλεκτρονική επισήμανση
Ο τροποποιημένος κανονισμός ΚΟΑ δεν προσδιορίζει ποια ηλεκτρονικά μέσα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την παροχή
της διατροφικής δήλωσης και του καταλόγου των συστατικών εκτός της ετικέτας ούτε συγκεκριμένους ηλεκτρονικούς τύπους
πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές. Η μόνη προϋπόθεση που ορίζεται στον τροποποιημένο κανονισμό ΚΟΑ σχετικά με τη
λειτουργία των ηλεκτρονικών μέσων είναι ότι το σύστημα που θα χρησιμοποιείται δεν πρέπει να συλλέγει ούτε να παρακολουθεί δεδομένα χρήστη.
Το ηλεκτρονικό μέσο / η ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου τοποθετούνται οι πληροφορίες θα πρέπει να παρέχει τις ίδιες
εγγυήσεις με εκείνες που ισχύουν όταν οι πληροφορίες εμφανίζονται στη συσκευασία ή στην επικολλημένη ετικέτα όσον
αφορά την αναγνωσιμότητα, τη σταθερότητα, την αξιοπιστία, την ανθεκτικότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών καθ’ όλη
τη διάρκεια ζωής του προϊόντος. Η διασφάλιση αυτών των χαρακτηριστικών θεωρείται αμφίβολη εάν οι πληροφορίες
αναρτηθούν στον ιστότοπο του παραγωγού, ο οποίος θα μπορούσε να τροποποιηθεί εύκολα ανά πάσα στιγμή, ακόμη και όταν το προϊόν διατίθεται ήδη στην αγορά.
Οι υποχρεωτικές πληροφορίες που παρέχονται με ηλεκτρονικά μέσα (π.χ. κωδικός QR) θα πρέπει να παραμένουν προσβάσιμες κατά τρόπο ισοδύναμο με εκείνον που παρέχονται οι πληροφορίες σε φυσική ετικέτα, δηλαδή θα πρέπει να είναι διαθέσιμες τουλάχιστον για τη χρονική περίοδο κατά την οποία η συγκεκριμένη κατηγορία αμπελοοινικού προϊόντος αναμένεται να παραμείνει κατάλληλη για κατανάλωση υπό κανονικές συνθήκες αποθήκευσης, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση των καταναλωτών στις υποχρεωτικές πληροφορίες ανά πάσα στιγμή κατά την αναμενόμενη διάρκεια ζωής του προϊόντος
Διαβάστε σχετικά: Θερμιδική – Ενεργειακή αξία οίνου
Αντώνης Μυλωνάς
Χημικός – Οινολόγος